NATO’nun 5. maddesi nedir, Türkiye için İdlib’de geçerli mi?

İdlib’de yaşananların ardından NATO’nun 5. maddesi kamuoyunda tartışmalara neden oldu. 5. Madde’nin kapsamı neler? Türkiye için İdlib’de geçerli mi?

Türkiye askerinin İdlib’de hedef alınmasının ardından, NATO’nun olası bir savaş durumunda 5. madde kapsamında Türkiye’ye askeri destek verip vermeyeceği tartışma konusu oldu.

İttifakın mevcut lideri Jens Stoltenberg’in deyimiyle “NATO’nun çekirdeği” olan Washington Antlaşması’nın 5. maddesi, kısaca müşterek savunma maddesi olarak biliniyor. Birçok kişiye göre NATO’yu önemli bir ittifak yapan özellik bu… 5. maddeye göre, NATO üyeleri, dışarıdan gelecek bir saldırıya karşı ortak savunma yapmak için anlaşmıştır, dolayısıyla bir NATO ülkesine savaş açmak, bütün NATO ülkelerine savaş açmak anlamına gelir.

5. MADDE NEDİR? 

Washington Antlaşması’nın 5. maddesinin altında şu karar yer alıyor:

“Taraflar, Kuzey Amerika’da veya Avrupa’da içlerinden bir veya daha çoğuna yöneltilecek silahlı bir saldırının hepsine yöneltilmiş bir saldırı olarak değerlendirileceği ve eğer böyle bir saldırı olursa BM Yasası’nın 51. maddesinde tanınan bireysel ya da toplu öz savunma hakkını kullanarak, Kuzey Atlantik bölgesinde güvenliği sağlamak ve korumak için bireysel olarak ve diğerleri ile birlikte, silahlı kuvvet kullanımı da dahil olmak üzere gerekli görülen eylemlerde bulunarak saldırıya uğrayan Taraf ya da Taraflara yardımcı olacakları konusunda anlaşmışlardır. Böylesi herhangi bir saldın ve bunun sonucu olarak alınan bütün önlemler derhal Güvenlik Konseyi’ne bildirilecektir. Güvenlik Konseyi, uluslararası barış ve güvenliği sağlamak ve korumak için gerekli önlemleri aldığı zaman, bu önlemlere son verilecektir.”

Ancak aynı antlaşmanın 6. maddesinde, “Madde 5 açısından, Taraflardan bir ya da daha çoğuna karşı silahlı saldın, aşağıdakileri de kapsar: -Tarafların Avrupa ya da Kuzey Amerika’daki topraklarına, Fransa’nın Cezayir Bölgesine, Türkiye topraklarına veya Taraflardan herhangi birinin egemenliği altında olan ve Yengeç Dönencesi’nin kuzeyinde yer alan adalara yapılan silahlı saldırı; – Bu topraklarda ya da bu toprakların üzerindeki hava sahasında bulunan, ya da Antlaşma’nın yürürlüğe girdiği tarihte Taraflardan herhangi birinin işgal kuvvetlerinin üslenmiş bulunduğu herhangi bir Avrupa toprağında veya Akdeniz’de, ya da Yengeç Dönencesi’nin kuzeyindeki Kuzey Atlantik bölgesinde bulunan Tarafların herhangi birine ait kuvvetlere, gemilere, ya da uçaklara yapılan silahlı saldırı” ifadeleri bulunuyor.

5. MADDE NE ZAMAN DEVREYE GİRDİ? 

İdlib’de yaşanan saldırı, uluslararası kamuoyuna göre Şam’daki hükûmetin egemen olduğu Suriye topraklarının kuzeydoğusunda meydana geldi. Yani antlaşmanın 6. maddesine göre, Türk askerinin İdlib topraklarında maruz kaldığı saldırılar, NATO’nın müşterek savunma maddesini yürürlüğe sokmuyor.

NATO’nun 5. maddesi şu ana kadar sadece ABD’deki 11 Eylül saldırıları esnasında yürürlüğe sokuldu. / DUVAR