Her kanun Cumhurbaşkanlığı’na sorulacak!

TBMM için yeni tüzük hazırlanıyor: Kanun teklifleri ile ilgili Cumhurbaşkanlığına gönderilecek, söz alan üyenin hakkını kötüye kullanması durumunda birleşim sonuna kadar konuşmaktan men edilebilecek, teklif sahibinin katılmadığı önergeler üzerinde 3 dakika konuşma yapılabilecek…

AK Parti, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) İç Tüzüğü’nün değiştirilmesi için çalışma hazırladı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a sunulan taslağa göre meclise sunulan her kanunla ilgili olarak Cumhurbaşkanlığı’na bilgi verilecek ve 10 gün içinde Cumhurbaşkanlığı’nın görüşü alınacak.

Milliyet’ten Kıvanç El’in haberine göre, partiler her gün değil haftada bir grup önerisi verebilecek. Taslakta yer alana göre, bu grup önerilerinde konuşma süresi eskiden olduğu gibi 5 dakika olacak. Konuşmanın ardından diğer partilere de üçer dakika söz verilebilecek. Taslaktaki bir diğer alternatife göre ise milletvekillerine açıklama için üçer dakikalık süre de verilmeyebilecek. Grup önerisini veren milletvekilinin 5 dakika konuşma hakkı olabilecek.

İşte tüzükten bazı başlıklar…

9 KOMİSYONLU TASLAK: Taslaktaki alternatif öneriye göre TBMM’deki komisyon sayısı 9’a düşecek. Buna göre Anayasa, Adalet, Bütçe, Dilekçe, KİT, İnsan hakları, AB Uyum, Kadın-Erkek Fırsat Eşitliği, Güvenlik ve İstihbarat komisyonları oluşturulabilecek. Bu komisyonlar dışında Başkanlık Divanı teklifi ile yeni komisyonlar da Genel Kurul kararıyla oluşturulabilecek.

KOMİSYONLARA YEDEK ÜYE: Komisyonlar oluşturulurken eskiden olduğu gibi partiler kendisine düşen üyelik hakkından vazgeçebilecek. Siyasi partiler adaylarını bildirirken “asil” ve “yedek” olmak üzere iki liste bildirecek.

KONUŞMACI SAYISINA SINIR: Komisyonlar çalışırken istem sırasına göre söz verilecek. Komisyon üyelerine öncelik sağlanacak. Her siyasi partiden komisyon üye sayısı kadar komisyon üyesi olmayan milletvekilinin konuşma hakkı olabilecek. Aksi karar alınmadığı takdirde komisyondaki konuşmalar siyasi parti grupları, teklif sahibi için 20 dakika, komisyon üyeleri için ise 10 dakika ile sınırlı olacak. Komisyon üyesi olmayan milletvekilleri, uzmanlar veya STK temsilcileri 5 dakika konuşabilecek. Mevcut TBMM İçtüzüğü’ne göre, komisyonlarda istem sırasına göre söz veriliyor. Yalnızca Komisyon Başkanı ve komisyondaki Hükümet temsilcisi, söz sırasına bağlı kalmıyor. Komisyonca çağrılmış uzmanlara, Komisyon Başkanı, gerekli gördüğü zaman söz verebiliyor. Konuşmalarda süre sınırı bulunmuyor ancak oylamada, oy çokluğuyla alınan karar uyarınca konuşmalara süre sınırı getirilebiliyor.

TEK ÖNERGE: Yeni oluşturulan taslak madde ile her komisyon üyesi her maddede en fazla bir önerge verme hakkı olacak. Teklif sahibinin katılmadığı önergeler üzerinde 3 dakika konuşma yapılabilecek.

CUMHURBAŞKANINA BİLGİ: Meclis’e sunulan kanun teklifleri ile ilgili Cumhurbaşkanlığına gönderilecek ve 10 gün içinde görüşü alınacak.

TEK SORU HAKKI: Komisyonlar kanun teklifleri ile ilgili bakanlıklarla yazışma yapabilecek. Cumhurbaşkanı yardımcısı ve ilgili bakanı toplantıya davet edebilecek. Bu toplantılarda komisyon üyesi olmayan milletvekillerinin toplantıya katılma hakkı olmayacak. Komisyon üyesi milletvekilleri ise bir soru sorabilecek. Komisyona havale edilen kanunun 45 gün içinde komisyon işleminin sonlandırılması gerekecek. Gündeme alınmayan kanun için teklif sahibi başvuru yapabilecek ve gündeme alınmasını isteyebilecek. Bu durumda komisyon gündeme alınıp alınmayacağına karar vermek için toplanacak.

SALT ÇOĞUNLUK AYARI: Taslakta yapılan düzenleme hayata geçerse Meclis’te milletvekilliği düşmesi halinde salt çoğunluk da değişecek. 600 milletvekilini yarısı yani 300’ün aşılması salt çoğunluk kabul ediliyor. Bu sayı vekil sayısı düşse bile değişmiyordu. Yeni taslakta örneğin milletvekilliği sayısı 560’a düşerse salt çoğunluk da 280 olacak. Bu oran tüm komisyonları da etkileyecek. Yeni taslakta Meclis’te çoğunluğu sağlayamasa da “en fazla üyeye sahip” partiye iki Meclis Başkanvekilliği de verilecek. Taslakta Cumhurbaşkanının kanunu veto etmesi halinde de kanunun yeniden görüşülmesinde salt çoğunluk ile kabul edilmesi şartı da düzenlendi.

YOKLAMA YARIM SAAT İÇİNDE: Taslakta Meclis oturumunun açıldıktan sonra yapılan yoklamaya yönelik işlemde de düzenlemeye gidildi. Buna göre oturum açıldıktan sonraki yarım saat içinde yoklama yapılabilecek. Mevcut düzenlemede açılma anında yoklama yapılıyor ve o anda salonda yeterli çoğunluk yok ise oturum kapatılıyordu.

KONUŞMADAN MEN: Usul hakkındaki konuşmalarda söz alan üyenin hakkını kötüye kullanması durumunda birleşim sonuna kadar konuşmaktan men edilebileceğine dair de düzenleme de taslakta yer aldı.

DİSİPLİN CEZASI: Komisyonda bir konuşmacının sözü kesilmesi ve düzenin bozulması durumunda bu hareketlerde bulunulanlara başkan uyarma ceza verebilecek. Düzen sağlanamadığı durumlarda toplantı kesilecek ve TBMM başkanlığına bildirilecek. Disiplin cezası gerektiren bir fiil olması durumunda Genel Kurul’a bildirilecek ve disiplin cezası verilebilecek. Komisyondaki konuşmalarda insanlık onurunu zedeleyen, ırkçı, yabancı düşmanı, hoşgörüsüz kelimeler kullanmak düzeni bozudu hareket olarak da değerlendirilecek.

YAYIN 19.00’A KADAR: Taslakta Meclis’in çalışma saatlerinde ve yayınlarda değişikliğe gidilmediği görüldü. Ancak alternatif olarak taslakta TBMM’nin 14.00-19.00 olarak çalışması ve bu saatlerde TV yayını yapılması da önerildi.

GÜNDEM DIŞI SÖZ ARTTI: Mevcut düzenlemede en çok üç vekile gündem dışı söz verilirken, taslakta bu düzenlemeye alternatif, en çok 15 milletvekiline 2 dakikayı aşmamak şartıyla yerlerinden söz verilebileceği düzenlemesi önerildi. Bu sözler siyasi parti grubu ağırlığına göre dağıtılabilecek.

YAZILI ÖNERGEYE 10 GÜN: Yazılı soru önergeleri için Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakanın cevap vermemesi durumunda ‘dikkat çekme yazısı’ yazılacak. 10 gün içinde cevaplandırılmaması halinde Genel Kurul’a bilgi verilecek. Soru önergesine cevap verilmeyen 10 milletvekiline 2 dakikayı geçmemek üzere söz hakkı verilecek.

SERBEST TARTIŞMA: Danışma Kurulu önerisi ve Genel Kurul onayı ile her yasama yılında üç birleşimden fazla olmamak üzere 2 saat serbest tartışma görüşmesi de Meclis’te yapılabilecek.

BAŞKANIN TAKDİRİ: Taslakta Meclis’te usul hakkında konuşma da yer alırken bu yönde talebin yerine getirilmesi ‘başkanın takdirine’ bırakıldı.