Hamaney: Düşmanlarımız isyan çıkardı

İran'da beş gün önce başlayan protestolarda ölü sayısı artıyor. Eylemlerde biri polis en az 20 kişinin hayatını kaybettiği bildiriliyor.

28 Aralık’ta İran’ın kuzeydoğusundaki Meşhed kentinde yüksek enflasyonu protesto etmek için başlayan eylemler ülkenin önemli bölümüne yayıldı. İran devlet televizyonu protestolarda bir tanesi polis memuru olmak üzere en az 20 kişinin öldüğünü iddia ediyor. Protestolar devam ederken 450 eylemcinin de tutuklandığı açıklandı.  Ülkenin dini lideri Ali Hamaney ise düşmanların ülkede savaş çıkarmaya çalıştığını söyledi.

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani dün milletvekillerine hitaben yaptığı konuşmada protestoların bir tehdit olarak değil, insanların sorunlarını görmek için bir fırsat olarak ele alınması gerektiğini söylemişti. Ruhani, protestocuları sokağa çeken tek şeyin ekonomik sorunlar olmadığını, insanların daha fazla özgürlük istediğini de belirtti.

Beş gündür sessizliğini koruyan dini lider Ali Hamaney ise yaptığı açıklamada “Düşmanlarımız ülkede isyan çıkarttı. Savaş çıkartmaya çalışıyorlar. Para, silah ve ajanları kullanıyorlar” dedi. 

Vali yardımcılığından yapılan açıklamaya göre başkent Tahran’da toplam 450 kişinin tutuklandığını açıkladı. Vali yardımcısı Ali Aşgar Nasırbaht,yarı resmi ILNA haber ajansına yaptığı açıklamada Cumartesi günü 200, Pazar günü 150, Pazartesi de 100 kişinin tutuklandığını söyledi.

‘DEĞİŞİM ZAMANI GELDİ’

ABD Başkanı Donald Trump’ın ardından  ve İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu da eylemcileri ‘desteğini’ açıklayan bir mesaj yayınladı.

Netanyahu  yayınladığı video mesajında, “Cesur İranlılar sokaklara çıkıyor. Özgürlük istiyorlar, adalet istiyorlar, yıllardan bu yana kendilerine verilmesi reddedilen temel hakları talep ediyorlar” dedi. İran yönetiminin nefret tohumları ekmek için milyarlar harcadığını söyleyen Netanyahu, “Rejim kendi halkından korkuyor bu nedenle öğrencileri cezaevine koyuyor, bu nedenle sosyal medyayı yasaklıyor” diye konuştu. Netanyahu Avrupalı hükümetleri de eleştirerek, “Ne yazık ki birçok Avrupalı hükümet kahraman genç İranlıların sokaklarda dövülmelerini sessizce seyrediyor” dedi. İran’da yönetimin devrilmesi umudunu taşıdığını söyleyen İsrail Başbakanı, “Günün birinde bu olacak. İşte o zaman İranlılar ve İsrailliler yeniden sıkı dost olacak” diye konuştu.

‘KEMER SIKMA POLİTİKALARI İNSANLARI SOKAĞA DÖKTÜ’

Avrupa-İran Ticaret Forumu’nun kurucusu ve analist Esfandyar Batmanghelidj AFP için yaptığı analizde, gösterilerin temelinde İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin 2013 yılından beri uyguladığı kemer sıkma politikalarının olduğunu söylüyor.

“İranlıları sokağa çıkaran normal ekonomik sorunlar, iş olmamasından ötürü açığa çıkan hayal kırıklığı, çocuklarının geleceğine dair belirsizlik” diyen Batmanghelidj, birkaç hafta önce açıklanan bütçede sosyal devlet harcamalarının kısıldığını ve benzine zam yapıldığını vurguluyor: “Ruhani kemer sıkma politikalarını, enflasyonu kontrol altına almak, kur sorunlarının üstünden gelmek ve İran’ı yatırımcı için daha çekici hale getirmek adına yutması zor ama zorunlu bir ilaç olarak gördü. Ancak uzun yıllar boyunca süren yaptırım döneminden sonra hemen kemer sıkma politikalarına geçmek insanların sabrını zorlamak anlamına geliyor.”

Ekonomik sorunlar Mayıs ayında düzenlenen İran seçimlerine de tartışmalar damga vurmuştu. Son haftalarda da küçük çapta protestolar düzenlenmişti. Geçtiğimiz haftalarda yüzlerce petrol sektörü işçisi ve kamyon şoförü geç gelen ödemeleri protesto etti. Tebriz’de kamyon üreticileri fabrikalarının kapanmaması için eylem yaparken Tahran’da ise lastik işçilerinin ikramiyelerinin ödenmesinde gecikme yaşandı.

Ülkede faaliyetleri yasak olan kredi şirketlerinden oluşan sistemin çökmesiyle milyonlarca yatırımcının zarara girmesi de son zamanlarda büyük bir öfkeye yol açmıştı. Bu şirketler daha çok eski cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın finansal anlamda çoğu şeyi serbest bıraktığı ve inşaat sektörünün yükselişe geçtiği dönemde kredi vermiş, emlak balonu patladığında da sistem çökmüştü. Ruhani, Aralık ayında yaptığı açıklamada bu şirketlerin 3-4 milyon hesap ile finans sektörünün yüzde 25’ini oluşturduğunu söylemiş, 2013’te başa geldiğinden beri bu şirketleri tek tek kapatmaya başlamıştı.

Tahran’lı siyasi analist Mojtaba Mousavi, son iki yıldır bankalar ve kredi kurumlarına karşı sokak protestolarının olduğunu söyleyerek düzenlenen son eylemlere şaşırmadığını belirtiyor. (Dış Haberler)