DEVA’nın ‘parlamenter sistem’ önerileri: Cumhurbaşkanı 1 dönem 7 yıl görev yapacak

DEVA Partisi’nin ‘yeni sistem’ önerileri arasında, ‘cumhurbaşkanının yalnızca bir dönem seçilmesi ve görev süresini yedi yılla sınırlı tutulması kuralı’ ile ‘kayyıma son verilmesi’ yer aldı.

DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, partisinin ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’ konusundaki önerilerini genel merkez binasında İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu’yla birlikte açıkladı.

Parti olarak yola çıktıkları ilk gün, ‘Güçlendirilmiş parlamenter sistemi en önemli hedeflerinden biri olarak ilan ettiklerini hatırlatan Babacan, “’Demokrasiye geçiş eylem planımızı’ kamuoyuyla paylaşıyoruz. Güçlendirilmiş parlamenter sistemin, ülkemizi içinde bulunduğu çoklu kriz ortamından çıkartacak en önemli araç olduğuna inanıyoruz” dedi. Yeneroğlu da sistemin ayrıntılarıyla ilgili bilgi verdi.

DEVA’nın açıkladığı güçlendirilmiş parlamenter sistem önerileri arasında, Cumhurbaşkanının 1 dönem 7 yıl görev alması kuralı, kayyım uygulamasına son verilmesi, OHAL kararnamelerini yargı denetimine açılması ve seçim barajını düşürme de yer aldı.

‘SİSTEMİN YENİLENMESİ GEREKİYOR’

“Taraflı cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi”nin Türkiye’ye büyük zararlara neden olduğunu belirten Babacan, “Aslında adına ‘sistem’ bile diyemeyeceğimiz bu ‘sistemsizlik’ sürecinin bilançosu, her alanda çok ağır oldu. Bir kişinin iki dudağı arasına sıkışan Türkiye; hak ve özgürlüklerin rafa kaldırıldığı uluslararası arenada yalnızlaşan ve gün geçtikçe yoksullaşan bir ülke oldu” ifadelerini kullandı.

Gelinen aşamada sistemin “Özgürlükçü, katılımcı ve çoğulcu bir demokrasi anlayışıyla” yenilenmesi gerektiğini düşündüklerini belirten Babacan, “Türkiye’yi, vatandaşlarımızın yönetimin her aşamasında ve her kademesinde; etkin ve güçlü olduğu yeni bir sisteme davet ediyoruz” dedi ve hazırladıkları önerilerini şu ifadelerle sıraladı:

DAVETİMİZ YEPYENİ BİR MODEL İÇİN: Davetimiz; demokrasiyi bütün kurum ve kurallarıyla yaşatan, kuvvetler ayrılığını tesis ederek, etkin denge ve denetleme mekanizmalarını güçlendiren yepyeni bir model içindir. Davetimiz; ağır-aksak, ya da eksik-gedik değil, tam demokrasi içindir. Davetimiz; yepyeni bir toplumsal mutabakat sağlayarak, demokrasimizi ayağa kaldırmak içindir.

ESKİ SİSTEMİ DE ELİMİZİN TERSİYLE İTİYORUZ: Amacımız asla geçmişte uygulanan tekçi, merkeziyetçi, çoğunlukçu ve vesayetçi sistemlere geri dönmek değildir. Asla, eski sistemin, eksik demokrasisiyle yetinmeyeceğiz. Bizler, kâğıt üstünde parlamenter sistem olan, ancak uygulamada, hak ve özgürlüklerimizi gasp eden, yönetimde sürekli krizlere yol açan eski sistemi de elimizin tersiyle itiyoruz. İşte bu nedenle güçlendirilmiş parlamenter sistem ile yepyeni bir dönemin temellerini atıyoruz.

AİHM KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİNİ GÜVENCE ALTINA ALACAĞIZ: Bu temelin sağlam olması, hak ve özgürlüklerin güçlenerek korunmasına bağlıdır. Bu amaçla, temel hak ve özgürlükleri; etnik köken, dil, din, mezhep, cinsiyet, yaşam tarzı, siyasi ve sosyal aidiyet farkı gözetmeksizin tüm insanlar için güvenceye kavuşturacağız. Ötekileştirme hissi doğuran tüm uygulamalara son vereceğiz. İfade, toplanma ve örgütlenme özgürlüklerinin önündeki bütün engelleri kaldıracağız. Basın özgürlüğünü evrensel ölçülerde güvence altına alacağız. Sivil toplumun önündeki yasal ve yapısal engelleri kaldıracak, sivil toplumun etkinliğini ve verimliliğini artıracak düzenlemeler yapacağız. Kadınları, toplumsal ve ekonomik açıdan güçlendirici tedbirler alacak, siyaset ve devlet yönetimindeki temsilini artıracağız. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi’nin verdiği kararların derhal yerine getirilmesini güvence altına alacağız.

MECLİS’TEKİ DEMOKRATİK TEMSİLİ GÜÇLENDİRECEĞİZ: Güçlendirilmiş parlamenter sistem ile, sistemin tam merkezinde olan, Gazi Meclisimizi ayağa kaldıracağız. Taraflı cumhurbaşkanlığı sisteminin önemsizleştirdiği Meclisimize, itibarını iade edeceğiz. Yürütmenin yasama üzerinde kurduğu tahakkümü kıracağız. Meclisin yasama ve denetleme fonksiyonlarını etkin bir şekilde yerine getirmesini sağlayacağız. Meclis’te kanun yapım sürecini demokratikleştirecek, Meclis’in yürütmeyi denetleme yetkisini güçlendireceğiz. Meclis’in bütçe hakkini teminat altına alacağız. Meclis’teki demokratik temsili güçlendireceğiz.

CUMHURBAŞKANINI TEMSİLİ YETKİLERLE DONATACAĞIZ: Yürütme erkine gelecek olursak; güçlendirilmiş parlamenter sistemde yasamayı güçlendirirken, yürütmeyi zayıflatmayacağız. İstikrarlı bir yönetim sağlamak amacıyla, cumhurbaşkanı, başbakan ve bakanlardan oluşan bir yürütme organı oluşturacağız. Yürütmeye dair icrai yetkilerin Bakanlar Kurulu tarafından kullanılmasını sağlayacağız. Cumhurbaşkanını temsili yetkilerle donatacağız. Cumhurbaşkanının toplumun her kesimine eşit yakınlıkta olmasını sağlamak amacıyla partili cumhurbaşkanı uygulamasına son vereceğiz. Cumhurbaşkanının, görevini yerini getirirken, tarafsız olmasını temin edeceğiz. Ocu-bucu demeden, beriki-öteki demeden halkın her kesimine eşit yakınlıkta olmasını sağlayacağız. Hükümet istikrarını sağlayacak tedbirler alacağız.

YEREL YÖNETİMLERİ GÜÇLENDİRECEĞİZ: Yürütmeyi, nitelikli bir şekilde güçlendirirken, yerel yönetimleri de güçlendireceğiz. Merkezî idarenin, yerel yönetimler üzerindeki vesayet yetkisinin kullanımını, hukuka uygunluk denetimi ile sınırlandıracağız.

BİREYSEL BAŞVURU HAKKININ KAPSAMINI GENİŞLETECEĞİZ: Güçlendirilmiş parlamenter sistem önerimizin çok önemli bir diğer ayağını ise yargı alanı oluşturuyor. Yeni sistemle birlikte, yargı bağımsızlığını ve tarafsızlığını teminat altına alacağız. Bu kapsamda, yüksek yargı kurullarının demokratik meşruiyetini güçlendireceğiz. Yargının da gücünü milletten aldığı bir sisteme geçeceğiz. Siyasi iktidarın yargıya müdahale kapılarını derhal kapatacağız. Demokratik siyasal sistemin merkezinde yer alan Anayasa Mahkemesi‘nin etkinliğini artırmak ve bağımsızlığını güçlendirmek amacıyla yapısal değişikliklere gideceğiz. Mahkemeye bireysel başvuru hakkının kapsamını genişleterek temel hak ve özgürlükleri daha güçlü bir şekilde koruyacağız.

CUMHURBAŞKANLIĞINDA 1 DÖNEM 7 YIL KURALI

DEVA Partisi’nin, “Özgürlükçü, Katılımcı ve Çoğulcu Demokrasi İçin Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem” başlıklı önerilerinden dikkat çeken başlıklar ise şu şekilde sıralandı:

CUMHURBAŞKANININ YETKİLERİNİ SINIRLANDIRACAĞIZ: Cumhurbaşkanının kanunları veto yetkisine son vereceğiz. Cumhurbaşkanının kanun yapım süreçlerindeki etkisini yalnızca bir uyarı niteliği taşıyan “geri gönderme yetkisi” ile sınırlandıracağız. Kanunların Cumhurbaşkanınca yayınlanmasında yaşanabilecek gecikmeleri önleyecek tedbirleri alacağız.

CUMHURBAŞKANININ TOPLUMUN HER KESİMİNE EŞİT MESAFEDE OLMASINI SAĞLAYACAĞIZ: Cumhurbaşkanı seçilen kişinin partisi ile ilişiğinin kesilmesini sağlayacağız. Cumhurbaşkanının görevini yerini getirirken tarafsız olmasını temin edeceğiz. Devlet başkanı olarak cumhurbaşkanın görevini yerine getirirken milletin ve devletin birliğini temsil etmesini ve ayrım gözetmeden halkın her kesimine eşit mesafede olmasını sağlayacağız.

1 DÖNEM, 7 YIL KURALI GETİRECEĞİZ: Cumhurbaşkanının yalnızca bir dönem seçilmesi kuralını esas alacağız. Cumhurbaşkanının görev süresini yedi yılla sınırlı tutacağız.

OHAL KARARNAMELERİNİ YARGI DENETİMİNE AÇACAĞIZ: OHAL Kararnameleriyle temel hak ve özgürlüklere getirilen sınırlamaların, hakkın özüne dokunamayacağı esasını benimseyeceğiz. OHAL Kararnamelerinin yargısal denetime açılmasını ve Anayasa Mahkemesi tarafından temel haklar bakımından re’sen incelenmesini sağlayacağız.

OHAL YETKİLERİNİ SINIRLANDIRACAĞIZ: OHAL ilanı yetkisini, sadece Bakanlar Kurulu’na tanıyacağız. OHAL için öngörülen süreleri kısaltacağız. OHAL sona erdiğinde kararnamelerin tüm sonuçlarıyla birlikte ortadan kalkmasını temin edeceğiz.

KAYYIM UYGULAMASINA SON VERECEĞİZ: Yerel yönetimlere yönelik demokrasinin özüne zarar veren uygulamalara son vereceğiz. Milletin iradesine ve tercihlerine saygı çerçevesinde yerel yönetimlerin denetiminde yargı organını etkili kılacağız. Yerel yönetimlerin seçilmiş organlarının geçici olarak görevden alınmaları kararında yetkinin yargı organında olmasını sağlayacağız. Geçici olarak görevden alınma kararlarında İçişleri Bakanı tarafından yapılacak başvuruların Danıştay tarafından karara bağlandığı bir süreç öngöreceğiz. Danıştay tarafından en kısa zamandan karar verilmesini sağlayacak tedbirler alacağız. Geçici görevden alma kararıyla birlikte, seçilmiş belediye başkanı görevine dönene veya yapılacak ilk seçimlere kadar başkana vekâlet edecek kişinin belediye meclislerince belirlenmesini esas alacağız

TORBA KANUN UYGULAMASINA SON VERECEĞİZ: Milletvekillerinin parlamenter etkinliklerini zayıflatan ve Meclis içerisinde katılımcılığı ve müzakereyi etkisizleştiren “torba kanun” yönteminden vazgeçeceğiz.

MECLİS’İN DENETİM MEKANİZMALARINI ARTIRACAĞIZ: Meclis’in, hükûmet istikrarını olumsuz etkilememek kaydıyla, millet adına yürütmeden bilgi alabilmesini ve aksaklıklar karşısında hükûmete hesap sorabilmesini sağlayacak araçları artıracağız. Gensoru yöntemini yeniden kabul ederek bu yöntemi hükûmet istikrarsızlığına yol açmayacak şekilde düzenleyeceğiz. Belirli sürede yanıtlanma zorunluluğu ile sözlü soru yöntemini kabul edeceğiz.

SEÇİM BARAJINI DÜŞÜRECEĞİZ: Halk iradesinin Meclis’e etkili bir şekilde yansıtılması amacıyla seçim barajını temsilde adalet ilkesine uygun şekilde düşüreceğiz. Seçim Kanunu değişikliği ile kadınların, engellilerin ve gençlerin Meclis’te daha adil biçimde temsil edilebilmesi için kota zorunluluğu getireceğiz. Bu grupların siyasete aktif katılımını teşvik edeceğiz.

AYM ÜYE SEÇİMİNDE YARGI BAĞIMSIZLIĞINI VE DEMOKRATİK MEŞRUİYETİ ESAS ALACAĞIZ: Anayasa Mahkemesi üyelerinin en az yarısının TBMM tarafından nitelikli çoğunlukla seçilmesini sağlayacağız. Mahkeme’nin üye kompozisyonunun zenginleşmesini ve çoğulcu bir yapıya kavuşmasını temin edeceğiz. Üye seçiminde cinsiyet kotasına yer vereceğiz

TÜM KAMU KURUM VE KURULUŞLARINI DENETİM KAPSAMINA ALACAĞIZ: Sayıştay denetiminin kapsamını tüm kamu kurum ve kuruluşlarını içerecek şekilde genişleteceğiz. Üyelerinin bütünüyle TBMM tarafından nitelikli çoğunlukla ve kamuya açık bir biçimde mülakata tabi tutularak seçilmesini sağlayacağız.

AVUKATLIK MESLEĞİNİ ANAYASAL STATÜ KAZANDIRACAĞIZ: Savunma mesleğine yargının bir unsuru olarak anayasal statü kazandıracağız. Çoklu baro modeline son vererek avukatlığın tarafsız, bağımsız ve etkili bir şekilde yerine getirilmesini güvence altına alacağız. Barolar ve Türkiye Barolar Birliği seçimlerinde temsilde adalet ilkesinin gerçekleşmesini sağlayacağız

RTÜK’Ü BAĞIMSIZ KILACAĞIZ: RTÜK’ün tabi olduğu mevzuatı basın özgürlüğünü genişletecek bir anlayışla yeniden düzenleyeceğiz. Kurulun oluşumunda TBMM’nin yanında sivil toplum ve meslek örgütlerinin sürece katılımını sağlayacağız. Kurul’un bağımsızlığını ve tarafsızlığını güçlendireceğiz.

DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, partisinin ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’ konusundaki önerilerini genel merkez binasında İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu’yla birlikte açıkladı.

Parti olarak yola çıktıkları ilk gün, ‘Güçlendirilmiş parlamenter sistemi en önemli hedeflerinden biri olarak ilan ettiklerini hatırlatan Babacan, “’Demokrasiye geçiş eylem planımızı’ kamuoyuyla paylaşıyoruz. Güçlendirilmiş parlamenter sistemin, ülkemizi içinde bulunduğu çoklu kriz ortamından çıkartacak en önemli araç olduğuna inanıyoruz” dedi. Yeneroğlu da sistemin ayrıntılarıyla ilgili bilgi verdi.

DEVA’nın açıkladığı güçlendirilmiş parlamenter sistem önerileri arasında, Cumhurbaşkanının 1 dönem 7 yıl görev alması kuralı, kayyım uygulamasına son verilmesi, OHAL kararnamelerini yargı denetimine açılması ve seçim barajını düşürme de yer aldı.

‘SİSTEMİN YENİLENMESİ GEREKİYOR’

“Taraflı cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi”nin Türkiye’ye büyük zararlara neden olduğunu belirten Babacan, “Aslında adına ‘sistem’ bile diyemeyeceğimiz bu ‘sistemsizlik’ sürecinin bilançosu, her alanda çok ağır oldu. Bir kişinin iki dudağı arasına sıkışan Türkiye; hak ve özgürlüklerin rafa kaldırıldığı uluslararası arenada yalnızlaşan ve gün geçtikçe yoksullaşan bir ülke oldu” ifadelerini kullandı.

Gelinen aşamada sistemin “Özgürlükçü, katılımcı ve çoğulcu bir demokrasi anlayışıyla” yenilenmesi gerektiğini düşündüklerini belirten Babacan, “Türkiye’yi, vatandaşlarımızın yönetimin her aşamasında ve her kademesinde; etkin ve güçlü olduğu yeni bir sisteme davet ediyoruz” dedi ve hazırladıkları önerilerini şu ifadelerle sıraladı:

DAVETİMİZ YEPYENİ BİR MODEL İÇİN: Davetimiz; demokrasiyi bütün kurum ve kurallarıyla yaşatan, kuvvetler ayrılığını tesis ederek, etkin denge ve denetleme mekanizmalarını güçlendiren yepyeni bir model içindir. Davetimiz; ağır-aksak, ya da eksik-gedik değil, tam demokrasi içindir. Davetimiz; yepyeni bir toplumsal mutabakat sağlayarak, demokrasimizi ayağa kaldırmak içindir.

ESKİ SİSTEMİ DE ELİMİZİN TERSİYLE İTİYORUZ: Amacımız asla geçmişte uygulanan tekçi, merkeziyetçi, çoğunlukçu ve vesayetçi sistemlere geri dönmek değildir. Asla, eski sistemin, eksik demokrasisiyle yetinmeyeceğiz. Bizler, kâğıt üstünde parlamenter sistem olan, ancak uygulamada, hak ve özgürlüklerimizi gasp eden, yönetimde sürekli krizlere yol açan eski sistemi de elimizin tersiyle itiyoruz. İşte bu nedenle güçlendirilmiş parlamenter sistem ile yepyeni bir dönemin temellerini atıyoruz.

AİHM KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİNİ GÜVENCE ALTINA ALACAĞIZ: Bu temelin sağlam olması, hak ve özgürlüklerin güçlenerek korunmasına bağlıdır. Bu amaçla, temel hak ve özgürlükleri; etnik köken, dil, din, mezhep, cinsiyet, yaşam tarzı, siyasi ve sosyal aidiyet farkı gözetmeksizin tüm insanlar için güvenceye kavuşturacağız. Ötekileştirme hissi doğuran tüm uygulamalara son vereceğiz. İfade, toplanma ve örgütlenme özgürlüklerinin önündeki bütün engelleri kaldıracağız. Basın özgürlüğünü evrensel ölçülerde güvence altına alacağız. Sivil toplumun önündeki yasal ve yapısal engelleri kaldıracak, sivil toplumun etkinliğini ve verimliliğini artıracak düzenlemeler yapacağız. Kadınları, toplumsal ve ekonomik açıdan güçlendirici tedbirler alacak, siyaset ve devlet yönetimindeki temsilini artıracağız. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi’nin verdiği kararların derhal yerine getirilmesini güvence altına alacağız.

MECLİS’TEKİ DEMOKRATİK TEMSİLİ GÜÇLENDİRECEĞİZ: Güçlendirilmiş parlamenter sistem ile, sistemin tam merkezinde olan, Gazi Meclisimizi ayağa kaldıracağız. Taraflı cumhurbaşkanlığı sisteminin önemsizleştirdiği Meclisimize, itibarını iade edeceğiz. Yürütmenin yasama üzerinde kurduğu tahakkümü kıracağız. Meclisin yasama ve denetleme fonksiyonlarını etkin bir şekilde yerine getirmesini sağlayacağız. Meclis’te kanun yapım sürecini demokratikleştirecek, Meclis’in yürütmeyi denetleme yetkisini güçlendireceğiz. Meclis’in bütçe hakkini teminat altına alacağız. Meclis’teki demokratik temsili güçlendireceğiz.

CUMHURBAŞKANINI TEMSİLİ YETKİLERLE DONATACAĞIZ: Yürütme erkine gelecek olursak; güçlendirilmiş parlamenter sistemde yasamayı güçlendirirken, yürütmeyi zayıflatmayacağız. İstikrarlı bir yönetim sağlamak amacıyla, cumhurbaşkanı, başbakan ve bakanlardan oluşan bir yürütme organı oluşturacağız. Yürütmeye dair icrai yetkilerin Bakanlar Kurulu tarafından kullanılmasını sağlayacağız. Cumhurbaşkanını temsili yetkilerle donatacağız. Cumhurbaşkanının toplumun her kesimine eşit yakınlıkta olmasını sağlamak amacıyla partili cumhurbaşkanı uygulamasına son vereceğiz. Cumhurbaşkanının, görevini yerini getirirken, tarafsız olmasını temin edeceğiz. Ocu-bucu demeden, beriki-öteki demeden halkın her kesimine eşit yakınlıkta olmasını sağlayacağız. Hükümet istikrarını sağlayacak tedbirler alacağız.

YEREL YÖNETİMLERİ GÜÇLENDİRECEĞİZ: Yürütmeyi, nitelikli bir şekilde güçlendirirken, yerel yönetimleri de güçlendireceğiz. Merkezî idarenin, yerel yönetimler üzerindeki vesayet yetkisinin kullanımını, hukuka uygunluk denetimi ile sınırlandıracağız.

BİREYSEL BAŞVURU HAKKININ KAPSAMINI GENİŞLETECEĞİZ: Güçlendirilmiş parlamenter sistem önerimizin çok önemli bir diğer ayağını ise yargı alanı oluşturuyor. Yeni sistemle birlikte, yargı bağımsızlığını ve tarafsızlığını teminat altına alacağız. Bu kapsamda, yüksek yargı kurullarının demokratik meşruiyetini güçlendireceğiz. Yargının da gücünü milletten aldığı bir sisteme geçeceğiz. Siyasi iktidarın yargıya müdahale kapılarını derhal kapatacağız. Demokratik siyasal sistemin merkezinde yer alan Anayasa Mahkemesi‘nin etkinliğini artırmak ve bağımsızlığını güçlendirmek amacıyla yapısal değişikliklere gideceğiz. Mahkemeye bireysel başvuru hakkının kapsamını genişleterek temel hak ve özgürlükleri daha güçlü bir şekilde koruyacağız.

CUMHURBAŞKANLIĞINDA 1 DÖNEM 7 YIL KURALI

DEVA Partisi’nin, “Özgürlükçü, Katılımcı ve Çoğulcu Demokrasi İçin Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem” başlıklı önerilerinden dikkat çeken başlıklar ise şu şekilde sıralandı:

CUMHURBAŞKANININ YETKİLERİNİ SINIRLANDIRACAĞIZ: Cumhurbaşkanının kanunları veto yetkisine son vereceğiz. Cumhurbaşkanının kanun yapım süreçlerindeki etkisini yalnızca bir uyarı niteliği taşıyan “geri gönderme yetkisi” ile sınırlandıracağız. Kanunların Cumhurbaşkanınca yayınlanmasında yaşanabilecek gecikmeleri önleyecek tedbirleri alacağız.

CUMHURBAŞKANININ TOPLUMUN HER KESİMİNE EŞİT MESAFEDE OLMASINI SAĞLAYACAĞIZ: Cumhurbaşkanı seçilen kişinin partisi ile ilişiğinin kesilmesini sağlayacağız. Cumhurbaşkanının görevini yerini getirirken tarafsız olmasını temin edeceğiz. Devlet başkanı olarak cumhurbaşkanın görevini yerine getirirken milletin ve devletin birliğini temsil etmesini ve ayrım gözetmeden halkın her kesimine eşit mesafede olmasını sağlayacağız.

1 DÖNEM, 7 YIL KURALI GETİRECEĞİZ: Cumhurbaşkanının yalnızca bir dönem seçilmesi kuralını esas alacağız. Cumhurbaşkanının görev süresini yedi yılla sınırlı tutacağız.

OHAL KARARNAMELERİNİ YARGI DENETİMİNE AÇACAĞIZ: OHAL Kararnameleriyle temel hak ve özgürlüklere getirilen sınırlamaların, hakkın özüne dokunamayacağı esasını benimseyeceğiz. OHAL Kararnamelerinin yargısal denetime açılmasını ve Anayasa Mahkemesi tarafından temel haklar bakımından re’sen incelenmesini sağlayacağız.

OHAL YETKİLERİNİ SINIRLANDIRACAĞIZ: OHAL ilanı yetkisini, sadece Bakanlar Kurulu’na tanıyacağız. OHAL için öngörülen süreleri kısaltacağız. OHAL sona erdiğinde kararnamelerin tüm sonuçlarıyla birlikte ortadan kalkmasını temin edeceğiz.

KAYYIM UYGULAMASINA SON VERECEĞİZ: Yerel yönetimlere yönelik demokrasinin özüne zarar veren uygulamalara son vereceğiz. Milletin iradesine ve tercihlerine saygı çerçevesinde yerel yönetimlerin denetiminde yargı organını etkili kılacağız. Yerel yönetimlerin seçilmiş organlarının geçici olarak görevden alınmaları kararında yetkinin yargı organında olmasını sağlayacağız. Geçici olarak görevden alınma kararlarında İçişleri Bakanı tarafından yapılacak başvuruların Danıştay tarafından karara bağlandığı bir süreç öngöreceğiz. Danıştay tarafından en kısa zamandan karar verilmesini sağlayacak tedbirler alacağız. Geçici görevden alma kararıyla birlikte, seçilmiş belediye başkanı görevine dönene veya yapılacak ilk seçimlere kadar başkana vekâlet edecek kişinin belediye meclislerince belirlenmesini esas alacağız

TORBA KANUN UYGULAMASINA SON VERECEĞİZ: Milletvekillerinin parlamenter etkinliklerini zayıflatan ve Meclis içerisinde katılımcılığı ve müzakereyi etkisizleştiren “torba kanun” yönteminden vazgeçeceğiz.

MECLİS’İN DENETİM MEKANİZMALARINI ARTIRACAĞIZ: Meclis’in, hükûmet istikrarını olumsuz etkilememek kaydıyla, millet adına yürütmeden bilgi alabilmesini ve aksaklıklar karşısında hükûmete hesap sorabilmesini sağlayacak araçları artıracağız. Gensoru yöntemini yeniden kabul ederek bu yöntemi hükûmet istikrarsızlığına yol açmayacak şekilde düzenleyeceğiz. Belirli sürede yanıtlanma zorunluluğu ile sözlü soru yöntemini kabul edeceğiz.

SEÇİM BARAJINI DÜŞÜRECEĞİZ: Halk iradesinin Meclis’e etkili bir şekilde yansıtılması amacıyla seçim barajını temsilde adalet ilkesine uygun şekilde düşüreceğiz. Seçim Kanunu değişikliği ile kadınların, engellilerin ve gençlerin Meclis’te daha adil biçimde temsil edilebilmesi için kota zorunluluğu getireceğiz. Bu grupların siyasete aktif katılımını teşvik edeceğiz.

AYM ÜYE SEÇİMİNDE YARGI BAĞIMSIZLIĞINI VE DEMOKRATİK MEŞRUİYETİ ESAS ALACAĞIZ: Anayasa Mahkemesi üyelerinin en az yarısının TBMM tarafından nitelikli çoğunlukla seçilmesini sağlayacağız. Mahkeme’nin üye kompozisyonunun zenginleşmesini ve çoğulcu bir yapıya kavuşmasını temin edeceğiz. Üye seçiminde cinsiyet kotasına yer vereceğiz

TÜM KAMU KURUM VE KURULUŞLARINI DENETİM KAPSAMINA ALACAĞIZ: Sayıştay denetiminin kapsamını tüm kamu kurum ve kuruluşlarını içerecek şekilde genişleteceğiz. Üyelerinin bütünüyle TBMM tarafından nitelikli çoğunlukla ve kamuya açık bir biçimde mülakata tabi tutularak seçilmesini sağlayacağız.

AVUKATLIK MESLEĞİNİ ANAYASAL STATÜ KAZANDIRACAĞIZ: Savunma mesleğine yargının bir unsuru olarak anayasal statü kazandıracağız. Çoklu baro modeline son vererek avukatlığın tarafsız, bağımsız ve etkili bir şekilde yerine getirilmesini güvence altına alacağız. Barolar ve Türkiye Barolar Birliği seçimlerinde temsilde adalet ilkesinin gerçekleşmesini sağlayacağız

RTÜK’Ü BAĞIMSIZ KILACAĞIZ: RTÜK’ün tabi olduğu mevzuatı basın özgürlüğünü genişletecek bir anlayışla yeniden düzenleyeceğiz. Kurulun oluşumunda TBMM’nin yanında sivil toplum ve meslek örgütlerinin sürece katılımını sağlayacağız. Kurul’un bağımsızlığını ve tarafsızlığını güçlendireceğiz.

DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, partisinin ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’ konusundaki önerilerini genel merkez binasında İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu’yla birlikte açıkladı.

Parti olarak yola çıktıkları ilk gün, ‘Güçlendirilmiş parlamenter sistemi en önemli hedeflerinden biri olarak ilan ettiklerini hatırlatan Babacan, “’Demokrasiye geçiş eylem planımızı’ kamuoyuyla paylaşıyoruz. Güçlendirilmiş parlamenter sistemin, ülkemizi içinde bulunduğu çoklu kriz ortamından çıkartacak en önemli araç olduğuna inanıyoruz” dedi. Yeneroğlu da sistemin ayrıntılarıyla ilgili bilgi verdi.

DEVA’nın açıkladığı güçlendirilmiş parlamenter sistem önerileri arasında, Cumhurbaşkanının 1 dönem 7 yıl görev alması kuralı, kayyım uygulamasına son verilmesi, OHAL kararnamelerini yargı denetimine açılması ve seçim barajını düşürme de yer aldı.

‘SİSTEMİN YENİLENMESİ GEREKİYOR’

“Taraflı cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi”nin Türkiye’ye büyük zararlara neden olduğunu belirten Babacan, “Aslında adına ‘sistem’ bile diyemeyeceğimiz bu ‘sistemsizlik’ sürecinin bilançosu, her alanda çok ağır oldu. Bir kişinin iki dudağı arasına sıkışan Türkiye; hak ve özgürlüklerin rafa kaldırıldığı uluslararası arenada yalnızlaşan ve gün geçtikçe yoksullaşan bir ülke oldu” ifadelerini kullandı.

Gelinen aşamada sistemin “Özgürlükçü, katılımcı ve çoğulcu bir demokrasi anlayışıyla” yenilenmesi gerektiğini düşündüklerini belirten Babacan, “Türkiye’yi, vatandaşlarımızın yönetimin her aşamasında ve her kademesinde; etkin ve güçlü olduğu yeni bir sisteme davet ediyoruz” dedi ve hazırladıkları önerilerini şu ifadelerle sıraladı:

DAVETİMİZ YEPYENİ BİR MODEL İÇİN: Davetimiz; demokrasiyi bütün kurum ve kurallarıyla yaşatan, kuvvetler ayrılığını tesis ederek, etkin denge ve denetleme mekanizmalarını güçlendiren yepyeni bir model içindir. Davetimiz; ağır-aksak, ya da eksik-gedik değil, tam demokrasi içindir. Davetimiz; yepyeni bir toplumsal mutabakat sağlayarak, demokrasimizi ayağa kaldırmak içindir.

ESKİ SİSTEMİ DE ELİMİZİN TERSİYLE İTİYORUZ: Amacımız asla geçmişte uygulanan tekçi, merkeziyetçi, çoğunlukçu ve vesayetçi sistemlere geri dönmek değildir. Asla, eski sistemin, eksik demokrasisiyle yetinmeyeceğiz. Bizler, kâğıt üstünde parlamenter sistem olan, ancak uygulamada, hak ve özgürlüklerimizi gasp eden, yönetimde sürekli krizlere yol açan eski sistemi de elimizin tersiyle itiyoruz. İşte bu nedenle güçlendirilmiş parlamenter sistem ile yepyeni bir dönemin temellerini atıyoruz.

AİHM KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİNİ GÜVENCE ALTINA ALACAĞIZ: Bu temelin sağlam olması, hak ve özgürlüklerin güçlenerek korunmasına bağlıdır. Bu amaçla, temel hak ve özgürlükleri; etnik köken, dil, din, mezhep, cinsiyet, yaşam tarzı, siyasi ve sosyal aidiyet farkı gözetmeksizin tüm insanlar için güvenceye kavuşturacağız. Ötekileştirme hissi doğuran tüm uygulamalara son vereceğiz. İfade, toplanma ve örgütlenme özgürlüklerinin önündeki bütün engelleri kaldıracağız. Basın özgürlüğünü evrensel ölçülerde güvence altına alacağız. Sivil toplumun önündeki yasal ve yapısal engelleri kaldıracak, sivil toplumun etkinliğini ve verimliliğini artıracak düzenlemeler yapacağız. Kadınları, toplumsal ve ekonomik açıdan güçlendirici tedbirler alacak, siyaset ve devlet yönetimindeki temsilini artıracağız. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi’nin verdiği kararların derhal yerine getirilmesini güvence altına alacağız.

MECLİS’TEKİ DEMOKRATİK TEMSİLİ GÜÇLENDİRECEĞİZ: Güçlendirilmiş parlamenter sistem ile, sistemin tam merkezinde olan, Gazi Meclisimizi ayağa kaldıracağız. Taraflı cumhurbaşkanlığı sisteminin önemsizleştirdiği Meclisimize, itibarını iade edeceğiz. Yürütmenin yasama üzerinde kurduğu tahakkümü kıracağız. Meclisin yasama ve denetleme fonksiyonlarını etkin bir şekilde yerine getirmesini sağlayacağız. Meclis’te kanun yapım sürecini demokratikleştirecek, Meclis’in yürütmeyi denetleme yetkisini güçlendireceğiz. Meclis’in bütçe hakkini teminat altına alacağız. Meclis’teki demokratik temsili güçlendireceğiz.

CUMHURBAŞKANINI TEMSİLİ YETKİLERLE DONATACAĞIZ: Yürütme erkine gelecek olursak; güçlendirilmiş parlamenter sistemde yasamayı güçlendirirken, yürütmeyi zayıflatmayacağız. İstikrarlı bir yönetim sağlamak amacıyla, cumhurbaşkanı, başbakan ve bakanlardan oluşan bir yürütme organı oluşturacağız. Yürütmeye dair icrai yetkilerin Bakanlar Kurulu tarafından kullanılmasını sağlayacağız. Cumhurbaşkanını temsili yetkilerle donatacağız. Cumhurbaşkanının toplumun her kesimine eşit yakınlıkta olmasını sağlamak amacıyla partili cumhurbaşkanı uygulamasına son vereceğiz. Cumhurbaşkanının, görevini yerini getirirken, tarafsız olmasını temin edeceğiz. Ocu-bucu demeden, beriki-öteki demeden halkın her kesimine eşit yakınlıkta olmasını sağlayacağız. Hükümet istikrarını sağlayacak tedbirler alacağız.

YEREL YÖNETİMLERİ GÜÇLENDİRECEĞİZ: Yürütmeyi, nitelikli bir şekilde güçlendirirken, yerel yönetimleri de güçlendireceğiz. Merkezî idarenin, yerel yönetimler üzerindeki vesayet yetkisinin kullanımını, hukuka uygunluk denetimi ile sınırlandıracağız.

BİREYSEL BAŞVURU HAKKININ KAPSAMINI GENİŞLETECEĞİZ: Güçlendirilmiş parlamenter sistem önerimizin çok önemli bir diğer ayağını ise yargı alanı oluşturuyor. Yeni sistemle birlikte, yargı bağımsızlığını ve tarafsızlığını teminat altına alacağız. Bu kapsamda, yüksek yargı kurullarının demokratik meşruiyetini güçlendireceğiz. Yargının da gücünü milletten aldığı bir sisteme geçeceğiz. Siyasi iktidarın yargıya müdahale kapılarını derhal kapatacağız. Demokratik siyasal sistemin merkezinde yer alan Anayasa Mahkemesi‘nin etkinliğini artırmak ve bağımsızlığını güçlendirmek amacıyla yapısal değişikliklere gideceğiz. Mahkemeye bireysel başvuru hakkının kapsamını genişleterek temel hak ve özgürlükleri daha güçlü bir şekilde koruyacağız.

CUMHURBAŞKANLIĞINDA 1 DÖNEM 7 YIL KURALI

DEVA Partisi’nin, “Özgürlükçü, Katılımcı ve Çoğulcu Demokrasi İçin Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem” başlıklı önerilerinden dikkat çeken başlıklar ise şu şekilde sıralandı:

CUMHURBAŞKANININ YETKİLERİNİ SINIRLANDIRACAĞIZ: Cumhurbaşkanının kanunları veto yetkisine son vereceğiz. Cumhurbaşkanının kanun yapım süreçlerindeki etkisini yalnızca bir uyarı niteliği taşıyan “geri gönderme yetkisi” ile sınırlandıracağız. Kanunların Cumhurbaşkanınca yayınlanmasında yaşanabilecek gecikmeleri önleyecek tedbirleri alacağız.

CUMHURBAŞKANININ TOPLUMUN HER KESİMİNE EŞİT MESAFEDE OLMASINI SAĞLAYACAĞIZ: Cumhurbaşkanı seçilen kişinin partisi ile ilişiğinin kesilmesini sağlayacağız. Cumhurbaşkanının görevini yerini getirirken tarafsız olmasını temin edeceğiz. Devlet başkanı olarak cumhurbaşkanın görevini yerine getirirken milletin ve devletin birliğini temsil etmesini ve ayrım gözetmeden halkın her kesimine eşit mesafede olmasını sağlayacağız.

1 DÖNEM, 7 YIL KURALI GETİRECEĞİZ: Cumhurbaşkanının yalnızca bir dönem seçilmesi kuralını esas alacağız. Cumhurbaşkanının görev süresini yedi yılla sınırlı tutacağız.

OHAL KARARNAMELERİNİ YARGI DENETİMİNE AÇACAĞIZ: OHAL Kararnameleriyle temel hak ve özgürlüklere getirilen sınırlamaların, hakkın özüne dokunamayacağı esasını benimseyeceğiz. OHAL Kararnamelerinin yargısal denetime açılmasını ve Anayasa Mahkemesi tarafından temel haklar bakımından re’sen incelenmesini sağlayacağız.

OHAL YETKİLERİNİ SINIRLANDIRACAĞIZ: OHAL ilanı yetkisini, sadece Bakanlar Kurulu’na tanıyacağız. OHAL için öngörülen süreleri kısaltacağız. OHAL sona erdiğinde kararnamelerin tüm sonuçlarıyla birlikte ortadan kalkmasını temin edeceğiz.

KAYYIM UYGULAMASINA SON VERECEĞİZ: Yerel yönetimlere yönelik demokrasinin özüne zarar veren uygulamalara son vereceğiz. Milletin iradesine ve tercihlerine saygı çerçevesinde yerel yönetimlerin denetiminde yargı organını etkili kılacağız. Yerel yönetimlerin seçilmiş organlarının geçici olarak görevden alınmaları kararında yetkinin yargı organında olmasını sağlayacağız. Geçici olarak görevden alınma kararlarında İçişleri Bakanı tarafından yapılacak başvuruların Danıştay tarafından karara bağlandığı bir süreç öngöreceğiz. Danıştay tarafından en kısa zamandan karar verilmesini sağlayacak tedbirler alacağız. Geçici görevden alma kararıyla birlikte, seçilmiş belediye başkanı görevine dönene veya yapılacak ilk seçimlere kadar başkana vekâlet edecek kişinin belediye meclislerince belirlenmesini esas alacağız

TORBA KANUN UYGULAMASINA SON VERECEĞİZ: Milletvekillerinin parlamenter etkinliklerini zayıflatan ve Meclis içerisinde katılımcılığı ve müzakereyi etkisizleştiren “torba kanun” yönteminden vazgeçeceğiz.

MECLİS’İN DENETİM MEKANİZMALARINI ARTIRACAĞIZ: Meclis’in, hükûmet istikrarını olumsuz etkilememek kaydıyla, millet adına yürütmeden bilgi alabilmesini ve aksaklıklar karşısında hükûmete hesap sorabilmesini sağlayacak araçları artıracağız. Gensoru yöntemini yeniden kabul ederek bu yöntemi hükûmet istikrarsızlığına yol açmayacak şekilde düzenleyeceğiz. Belirli sürede yanıtlanma zorunluluğu ile sözlü soru yöntemini kabul edeceğiz.

SEÇİM BARAJINI DÜŞÜRECEĞİZ: Halk iradesinin Meclis’e etkili bir şekilde yansıtılması amacıyla seçim barajını temsilde adalet ilkesine uygun şekilde düşüreceğiz. Seçim Kanunu değişikliği ile kadınların, engellilerin ve gençlerin Meclis’te daha adil biçimde temsil edilebilmesi için kota zorunluluğu getireceğiz. Bu grupların siyasete aktif katılımını teşvik edeceğiz.

AYM ÜYE SEÇİMİNDE YARGI BAĞIMSIZLIĞINI VE DEMOKRATİK MEŞRUİYETİ ESAS ALACAĞIZ: Anayasa Mahkemesi üyelerinin en az yarısının TBMM tarafından nitelikli çoğunlukla seçilmesini sağlayacağız. Mahkeme’nin üye kompozisyonunun zenginleşmesini ve çoğulcu bir yapıya kavuşmasını temin edeceğiz. Üye seçiminde cinsiyet kotasına yer vereceğiz

TÜM KAMU KURUM VE KURULUŞLARINI DENETİM KAPSAMINA ALACAĞIZ: Sayıştay denetiminin kapsamını tüm kamu kurum ve kuruluşlarını içerecek şekilde genişleteceğiz. Üyelerinin bütünüyle TBMM tarafından nitelikli çoğunlukla ve kamuya açık bir biçimde mülakata tabi tutularak seçilmesini sağlayacağız.

AVUKATLIK MESLEĞİNİ ANAYASAL STATÜ KAZANDIRACAĞIZ: Savunma mesleğine yargının bir unsuru olarak anayasal statü kazandıracağız. Çoklu baro modeline son vererek avukatlığın tarafsız, bağımsız ve etkili bir şekilde yerine getirilmesini güvence altına alacağız. Barolar ve Türkiye Barolar Birliği seçimlerinde temsilde adalet ilkesinin gerçekleşmesini sağlayacağız

RTÜK’Ü BAĞIMSIZ KILACAĞIZ: RTÜK’ün tabi olduğu mevzuatı basın özgürlüğünü genişletecek bir anlayışla yeniden düzenleyeceğiz. Kurulun oluşumunda TBMM’nin yanında sivil toplum ve meslek örgütlerinin sürece katılımını sağlayacağız. Kurul’un bağımsızlığını ve tarafsızlığını güçlendireceğiz. / DUVAR