AB’den Türkiye’ye tarihin en sert eleştirisi geldi

Avrupa Birliği'nin Türkiye'nin üyelik sürecine ilişkin bu yılki İlerleme Raporu 'en sert rapor' olarak değerlendirildi. Taslak metinde, OHAL uygulamaları, yargı bağımsızlığı, ifade özgürlüğü, şeffaflık ve yolsuzluk konularında sert eleştiriler yer aldı.

HDP’li vekillerin ve Cumhuriyet gazetesi yöneticilerinin tutuklanması sonrası Brüksel’le Ankara arasında gerilim patlak verirken, Avrupa Birliği’nin Türkiye’nin üyelik sürecine ilişkin bu çarşamba açıklayacağı İlerleme Raporu’nda sert eleştiriler yer aldı. Avrupa Birliği Komisyonu’nun her üye adayı ülke hakkında her yıl açıkladığı rapor, şu ana dek en sert ve olumsuz metin olarak değerlendirildi. Raporda, basın özgürlüğü ve yargı bağımsızlığı en yoğun eleştirilerin yer aldığı alanlar oldu.

Hürriyet’in Brüksel muhabiri Güven Özalp’in yayınlanması öncesi ulaştığı raporun taslak metninde yer alan tespitle özetle şöyle:

DARBE GİRİŞİMİ SONRASI UYGULAMALAR ŞEFFAF DEĞİL

• “Darbe girişimi sonrasında Gülen hareketi ve darbe girişimine dahil olma bağlantılı çok kapsamlı el çektirme, görevden alma ve tutuklamalar yaşandı. Aralarında tutukluların kötü muameleye ve işkenceye maruz kaldığına yönelik iddiaların da yer aldığı ciddi insan hakları ihlallerine ilişkin haberler var. Önlemlerin geniş kapsamı ve kolektif niteliği çok ciddi soruların oluşmasına neden oldu. Gülen hareketiyle bağlantıların belirlenmesi amacıyla uygulanan kriterlerin ve kanıtların muğlaklığı, bireysel mesuliyetin şeffaf olmayan ve fark gözetmeksizin oluşturulması konusunda ciddi endişeler var.

OHAL’DE MASUMİYET KARİNESİ…

• Olağanüstü Hal (OHAL) kapsamında alınan önlemler Avrupa Konseyi’nin (AK) incelemesi altında. Türkiye, AK İnsan Hakları Komiseri’nin Ekim 2016’daki tavsiyelerini ele almalı. Türkiye, alınan her önlemin sadece durumun gerektirdiği ölçüde olmasını, her durumda gereklilik ve orantılılığın sağlanmasını güvence altına almalı. Türkiye, her durumda aralarında masumiyet karinesi, ceza sorumluluğunun bireyselliği, yasal kesinlik, savunma hakkı, ve silahların eşitliğine tam saygının da aralarında bulunduğu hukukun üstünlüğünün temel ilkelerinin bir kenara itilmemesine özel itina göstermelidir.

YARGI BAĞIMSIZLIĞINDA GERİLEME

• Özellikle yargının bağımsızlığı konusunda gerileme yaşandı. Bu durum yargının genel işleyişi açısından belirgin bir sınama oluşturuyor. Yargının bağımsızlığını tehdit etmesi ve Avrupa standartlarında olmaması nedeniyle yüksek mahkemelerin yapısında ve kompozisyonunda yapılan geniş değişiklikler ciddi endişe kaynağı.

İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ CİDDİ BİÇİMDE ZORLANIYOR

• Ülke bu konuda ilk aşamalarda. İfade özgürlüğü alanında ciddi gerileme yaşandı ve bu durum endişelerin artmasına neden oluyor. Geçen yapılan öneriler dikkate alınmadı. Yasalar ve uygulama Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) içtihadıyla uyumlu değil. İfade özgürlüğü ciddi şekilde zorlanıyor. Gazetecilere, yazarlara ve sosyal medya kullanıcılarına yönelik süren ve yeni ceza davaları, akreditasyonların iptali, çok sayıda medya organının kapatılması ciddi endişe kaynağı. Türkiye, gelecek yıl, terörle mücadele operasyonlarında da olmak üzere, ifade özgürlüğüne yönelik gereksiz kısıtlamalardan kaçınmalı.

İNSAN HAKLARINDA DENETİM MEKANİZMASI EKSİK

• Yasal çerçeve, insan hakları ve temel haklara saygı amaçlı, daha iyileştirilmesi gereken, genel garantiler içeriyor. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ve AİHM içtihadından kaynaklanan hakların uygulanması henüz tam sağlanamadı. Türkiye, AİHS’nin ihlalini önlemek için bir eylem planı kabul ederek sistemik sorunların üstesinden gelmek için bazı adımlar attı. Bununla birlikte genel yaklaşım ve güçlü denetim mekanizması eksikliği bu planın uygulanmasını ve etkisini engelliyor.

‘GÜNEYDOĞU’YA ÖZEL VURGU

• Güneydoğu’da terörle mücadele kapsamında insan haklarına saygı kötüleşti ve bu durum ciddi endişe konusu olmayı sürdürüyor. Terörle mücadele Türkiye’nin meşru hakkı ancak terörle mücadele önlemlerinin orantılı olmasının sağlanması gerekiyor. Bu önlemlerin tüm insan haklarına saygı çerçevesinde ve uluslararası yükümlülüklere uygun olması gerekiyor.

YOLSUZLUK HÂLÂ YAYGIN

• Yolsuzlukla mücadele konusunda belli bir hazırlık düzeyi mevcut. Geçen yıl bazı ilerlemeler kaydedildi. Yolsuzluk yaygın ve birçok alanda ciddi bir sorun olmayı sürdürüyor.

ERDOĞAN’IN TAVRINA VURGU

• Cumhurbaşkanı önemli iç ve dış politika konularına aktif şekilde angaje olmayı sürdürdü. Başkanlık sistemine geçiş tartışması arttı ve siyasi gündemde etki yarattı. Güneydoğu’daki kötüleşen güvenlik durumu, özellikle 15 Temmuz sonrası Gülen hareketiyle yürütülen mücadele hükümetin çalışması üzerinde güçlü etki yarattı.

DOKUNULMAZLIKLARIN KALDIRILMASI ENDİŞE KONUSU

• 15 Temmuz öncesi parlamento iddialı bir reform programı ve vize liberalizasyonu diyaloğu üzerinde yoğun bir gündemle çalıştı. Siyasi çekişme parlamentonun çalışmalarını kuşatmayı sürdürdü. Bazı önemli yasalar uygun danışma süreci olmaksızın kabul edildi. Çok sayıda milletvekilinin dokunulmazlığının kaldırılmasına olanak veren bir yasanın kabulü ciddi endişe konusu. Seçimler ve siyasi partilere ilişkin yasal çerçevenin Avrupa standartlarıyla uyumlu hale getirilmesi alanında ilerleme sağlanamadı. Parlamento üyeleri için etik kurallar kabul edilmeli.” / Gazeteduvar