Güvenlik soruşturması teklifi yeniden Meclis’te

TBMM’de reddedilen güvenlik soruşturması teklifine ilişkin görüşmeler tekrar başladı. Kanun teklifinin birinci bölümü kabul edilirken, kişilerin birinci derece yakınlarını dahil eden hüküm tekliften çıkarıldı.

‘Kamuda fişlemelere ve kadrolaşmaya yol açar’ endişesiyle Anayasa Mahkemesi’nin iki kez iptal ettiği Güvenlik Soruşturması Kanunu Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) itibarı da çiğnenerek geçtiğimiz hafta yeniden Meclis gündemine sokulmuştu. Genel Kurul’da reddedildiği için iç tüzüğe göre bir yıl boyunca yeniden TBMM’ye gelmesi mümkün olmayan kanun teklifi apar topar okutulan Başkanlık Tezkeresi’yle tekrar Meclis gündemine sokulmuştu. Genel Kurul’da, Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu Teklifi’nin 7 maddeden oluşan birinci bölümü kabul edildi. Teklifin kabulüyle oluşturulacak bir komisyon, güvenlik soruşturması veya arşiv araştırması sonucunda elde edilen verileri değerlendirecek.

Teklifin kabul edilen maddeleriyle, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının yapılmasına ve elde edilecek verilerin kullanılmasına ilişkin temel ilkeler, kimler hakkında yapılacağı, araştırma konusu edilecek bilgi ve belgelerin neler olduğu, bu bilgilerin ne şekilde kullanılacağı, hangi mercilerin soruşturma ve araştırma yapacağı, değerlendirme komisyonu, veri güvenliği ile verilerin saklanma ve silinme süreleri yeniden düzenleniyor.

Buna göre, güvenlik soruşturması veya arşiv araştırması sonucunda elde edilen kişisel verilerin göreve atanma yönünden değerlendirildiği Değerlendirme Komisyonu oluşturulacak.

HAKKINDA GÜVENLİK SORUŞTURMASI VE ARŞİV ARAŞTIRMASI YAPILACAKLAR 

Arşiv araştırması, statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın ilk kez veya yeniden memuriyete yahut kamu görevine atanacaklar hakkında yapılacak.

Teklifte, “güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması birlikte yapılacaklar” şu şekilde sıralanıyor:

“- Kurum ve kuruluşlarda, yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde devlet güvenliğinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatlerin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu gizlilik dereceli birimler,

– Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, jandarma, emniyet, sahil güvenlik ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli,

– Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel,

– Üst kademe kamu yöneticileri,

– Özel kanunları uyarınca güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına tabi tutulan kişiler,

– Milli güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis, hizmetlerde statüsü veya çalıştırma şekline bağlı olmaksızın istihdam edilenler.”

Kabul edilen önergeyle, “güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması birlikte yapılacaklar” kapsamına, kamu kurum ve kuruluşlarında çalışacak öğretmenler de dahil edildi.

GÜVENLİK SORUŞTURMASI VE ARŞİV ARAŞTIRMASININ KAPSAMI 

Teklifle, arşiv araştırmasının kapsamı ile güvenlik soruşturması kapsamında bakılacak konular da yeniden düzenleniyor. Arşiv araştırması, kişinin adli sicil kaydının, kişinin kolluk kuvvetlerince halen aranıp aranmadığının, kişi hakkında herhangi bir tahdit bulunup bulunmadığının, kişi hakkında kesinleşmiş mahkeme kararları ve Ceza Muhakemesi Kanunu’nun ilgili hükümleri kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış olan soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguların, hakkında kamu görevinden çıkarılma ya da kesinleşmiş memurluktan çıkarma cezası olup olmadığının mevcut kayıtlardan tespit edilmesini kapsayacak.

Güvenlik soruşturması ise arşiv araştırmasındaki konulara ilave olarak kişinin; görevin gerektirdiği niteliklerle ilgili kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerindeki olgusal verilerinin, yabancı devlet kurumları ve yabancılarla ilişiğinin, terör örgütleri veya suç işlemek amacıyla kurulan örgütlerle eylem birliği, irtibat ve iltisak içinde olup olmadığının, mevcut kayıtlardan ve kişinin görevine yansıyacak hususların denetime elverişli olacak yöntemlerle yerinden araştırılmak suretiyle tespit edilmesini içerecek.

Genel Kurulda kabul edilen önergeyle, “güvenlik soruşturmasına görevin gerektirdiği niteliklere etkisi yönüyle kişinin eşi ile birinci derece kan ve sıhri hısımlarını” dahil eden hüküm tekliften çıkarıldı.

MİT, EGM VE MAHALLİ MÜLKİ İDARE AMİRLİKLERİNCE YAPILACAK 

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirliklerince yapılacak.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimler, kendilerine iletilen taleple sınırlı olarak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kapsamında bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları arşivlerinden, elektronik bilgi işlem merkezlerinden gerekli bilgi ve belgeleri, kişi hakkında kesinleşmiş mahkeme kararlarını, Ceza Muhakemesi Kanunu kapsamında alınan kararlar ile kişi hakkında devam eden veya sonuçlanmış soruşturma ya da kovuşturmalar kapsamındaki olguları almaya yetkili olacak.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimlerde yetkilendirilmiş personel, hukuka aykırı olarak elektronik ortamda veya bilgisayar loglarında kişisel verilerle ilgili sorgulama yapamayacak, log kayıtlarını değiştiremeyecek veya silemeyecek. Bu şekilde elde edilen bilgileri paylaşamayacak veya yayın yoluyla duyuramayacak. Görevi gereği öğrendiği veya edindiği kişisel bilgi veya belgeleri yetkisiz kişilerle paylaşamayacak ya da basın ve yayın kuruluşlarına veya diğer iletişim kanallarına veremeyecek. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimler tarafından bu konulara ilişkin gerekli tedbirler alınacak.

DEĞERLENDİRME KOMİSYONU KURULACAK 

Yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda elde edilen verilerin değerlendirilmesi amacıyla Değerlendirme Komisyonu kurulacak.

Değerlendirme Komisyonu, Cumhurbaşkanlığında İdari İşler Başkanı’nın görevlendireceği bir üst kademe yöneticisinin, TBMM Başkanlığı’nda genel sekreter yardımcısının, bakanlıklarda bakan yardımcısının, diğer kamu kurum ve kuruluşlarında en üst yöneticinin görevlendireceği bir üst kademe yöneticisinin, üniversitelerde rektör yardımcısının, valiliklerde vali yardımcısının başkanlığında, teftiş/denetim, personel ve hukuk birimleri ile uygun görülecek diğer birimlerden birer üyenin katılımıyla başkan dahil en az 5 kişiden ve tek sayıda olacak şekilde oluşturulacak.

Milli güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis ve hizmetlerde istihdam edilecekler hakkındaki değerlendirme, ilgili bakanlık ya da kamu kurumları bünyesindeki değerlendirme komisyonunca yapılacak.

Memuriyet veya kamu görevlerine uygunluğunun değerlendirilmesini sağlayacak yorum içermeyen olgusal veriler, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmakla görevli birimlerce ilgili kurum ve kuruluş bünyesinde kurulan Değerlendirme Komisyonuna iletilecek.

Değerlendirme Komisyonu, kendisine iletilen verilere ilişkin nesnel ve gerekçeli değerlendirmelerini yazılı olarak atamaya yetkili amire iletecek. Mahkemeler tarafından istenildiğinde bu bilgiler sunulacak.

Meclis Başkanvekili Nimetullah Erdoğmuş, birinci bölümdeki maddelerin kabul edilmesinin ardından birleşimi saat 14.00’te toplanmak üzere kapattı.

NE YAŞANDI?   

AK Parti’nin kamu görevlerine alınacaklar için güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını içeren 16 maddelik kanun teklifi, AK Partililerin katılmadığı oylamada muhalefetin oyları ile reddedilmişti. AK Parti, muhalefet milletvekillerinin oylarıyla reddedilen teklifi, Anayasa ve Meclis İçtüzüğü’nü yok sayarak bugün yeniden oylatma kararı almış, Meclis Başkanı Mustafa Şentop’un devreye girmesini istemişti.

Meclis tarihinde ilk kez yaşandığı kaydedilen bu duruma, muhalefet sert tepki göstermişti. Kanun’a göre, Meclis tarafından reddedilen kanun teklifleri, ret tarihinden itibaren bir yıl geçmedikçe, aynı yasama dönemi içinde tekrar verilemiyor.  / Karar Gazetesi