13 yıl sonra bir ilk: Türkiye yeniden Avrupa’nın denetim sürecinde

Türkiye, 2004 öncesindeki gibi Avrupa'nın siyasi ve hukuki denetim sürecine tabi tutulacak. Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi'nin 'yeniden denetim' kararı Avrupa tarihinde bir ilk.

Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM), Türkiye’yi 2004 öncesindeki gibi yeniden ‘siyasi ve hukuksal denetim’e aldı. Gerekçe, insan hakları.

Karar, 45’e karşı 113 oyla alındı. 12 üye oylamada çekimser kaldı. Avrupa Konseyi’nin kurucu üyelerinden olan Türkiye de AKPM’de temsil ediliyor. Oylamada 11 AK Parti’li, dört CHP’li, iki HDP’li ve bir MHP’li üye bulunuyordu. HDP’li parlamenterler Türkiye’nin denetime alınması yönünde oy kullandı.

AVRUPA İÇİN BİR İLK

Söz konusu karar, Türkiye’nin 2004’te, üyelik müzakerelerinin başlamasından önce çıkarıldığı hukuki ve siyasi denetim sürecinin yeniden başlatılması anlamına geliyor. Bu, Avrupa tarihinde de bir ilk. Zira bu süreçten çıkarılan bir üye adayı ülke, ilk kez yeniden siyasi ve hukuki denetime tabi tutulacak.

NE ANLAMA GELİYOR?

Süreçte, Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin temel değerlerini uygulaması izlenecek. Karar, Türkiye’nin Avrupa Konseyi’nin üyeliğinin insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğü açısından kriterlerini yerine getiremediği, bu durumun denetime tutulması anlamına geliyor.

NE OYLANDI?

Strasbourg’daki AKPM toplantısında, ‘Türkiye’de Demokratik Kurumların İşleyişi’ başlıklı rapor ve ilgili karar tasarısı onaylandı. Raporda, darbe girişimi sonrası ilan edilen OHAL kapsamında alınan önlemler nedeniyle Türkiye’de demokratik kurumların ‘ciddi biçimde’ bozulduğu savunuluyordu. Bu nedenle de, Ankara’nın üyelik müzakerelerinin başlatılması öncesindeki gibi yeniden denetime tabi tutulması çağrısı yapılıyordu.

NEDEN ÖNEMLİ?

Bu oylamayı Brüksel de yakından izliyordu. Avrupa Konseyi’nin insan hakları alanındaki en önemli kuruluşu olan AKPM’nin Avrupa Birliği üzerinde bağlayıcı bir yetkisi yok.

Ancak kurum önemli bir onay merci; Avrupa Konseyi’nin kurucu üyelerinden biri olan Türkiye’yi yeniden denetim sürecine alması, AB’yle üyelik müzakerelerinin askıya alınmasını isteyen üye devletlerin elini güçlendirebilir.